Τι είναι το άσθμα και από τι προκαλείται;
To άσθμα είναι μια νόσος του αναπνευστικού που προκαλεί κατά κύριο λόγο δυσκολία στην αναπνοή ή/και παρατεταμένο βήχα. Υπάρχουν παράγοντες που φαίνεται να επηρεάζουν την εκδήλωση του άσθματος, όπως είναι η μόλυνση του περιβάλλοντος, η έκθεση στη νικοτίνη κατά την εγκυμοσύνη, η γενετική προδιάθεση κα.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι παιδικού άσθματος. Το παιδικό άσθμα που προκαλείται κατά τις αναπνευστικές λοιμώξεις , ενώ το παιδί δεν έχει συμπτώματα τον υπολοιπο καιρό (viral wheeze) και το κλασικό άσθμα, που με τη σειρά του χωρίζεται σε αλλεργικό και μη αλλεργικό.
Viral wheeze
Είναι αρκετά συχνό τα μικρά παιδιά να παρουσιάζουν συμπτώματα που μοιάζουν με άσθμα κατά τη διάρκεια λοιμώξεων του αναπνευστικού. Υπολογίζεται πως περίπου ένα στα πέντε παιδιά εμφανιζουν αυτού του είδους το άσθμα κατα τον πρώτο χρονο της ζωής τους.
Οι μηχανισμοί πίσω από αυτού του είδους άσθματος είναι διαφορετικοί από το κλασικό άσθμα. Πολλές φορές είναι δύσκολο να περιοριστούν ο εξάρσεις παρά τη σωστή θεραπεία, η οποία στοχεύει πρωτίστως στη μείωση της έντασης των συμπτωμάτων.
Τα μικρά παιδιά που εχουν συμπτωματα μόνο κατα τη διαρκεια λοιμωξεων του αναπνευστικού και είναι εντελώς υγιή τον υπόλοιπο καιρό έχουν πολύ καλή πρόγνωση και συνήθως δεν έχουν πια ενοχλήσεις στην ηλικία των 4 – 6 ετών.
Συμπτώματα
· Δυσκολία στην αναπνοή που συνοδεύεται από υψισυχνο ήχο (συριγμό)
· Αναπνοή με παράταση εκπνοής
· Έντονος βήχας κατά τη διαρκεια μια λοιμωξης αναπνευστικου που χειροτερευει με τον κρύο αέρα, το παιχνιδι, την εντονη ασκηση και γελιο
· Βήχας κατά τη διάρκεια της νύχτας
· Καθόλου συμπτώματα στις υγιείς περιόδους
Κλασικό άσθμα
Tα παιδιά με κλασικό άσθμα, αλλεργικό ή μη, εμφανίζουν συμπτώματα λόγω φλεγμονής στους πνεύμονες. Τα περισσότερα παιδιά σχολικής ηλικίας που έχουν άσθμα, εμφανίζουν κάποια μορφή αλλεργίας και εκδηλώνουν συμπτώματα είτε όταν έρθουν σε επαφή με το αλλεργιογόνο είτε/και κατα τη διάρκεια μιας λοίμωξης του αναπνευστικού ή κατά την έντονη άσκηση.
Τυπικά συμπτώματα είναι:
· Δυσκολία στην αναπνοή και έντονη κούραση κατά την άσκηση.
· Βήχας κατά την άσκηση
· Έντονος βήχας κατά τη διάρκεια μια λοίμωξης αναπνευστικού
· Παρατεταμένος βήχας χωρίς κάποια συγκεκριμένη αιτία. Συνήθως ο βήχας εμφανίζεται πιο έντονα κατα τη διάρκεια της νύχτας
· Αναπνοή με παρουσία υψίσυχνου ήχου (συριγμό)/ έντονη δύσπνοια σε εξάρσεις
Τα συμπτώματα εχουν συνήθως υφέσεις και εξάρσεις. Υπάρχουν ασθενείς με πολύ ήπια συμπτώματα , που εκδηλώνονται μόνο κατά την έντονη άσκηση ή λοιμώξεις του αναπνευστικού και άλλοι που έχουν σοβαρά συμπτώματα όλη τη διάρκεια της χρονιάς.
Ποιοι είναι οι συχνότεροι εκλυτικοί παράγοντες του άσθματος;
Ο πιο συχνός εκλυτικός παράγοντας είναι οι λοιμώξεις του αναπνευστικού, ανεξάρτητα από τον τύπο άσθματος. Η έντονη φυσική άσκηση μπορεί επίσης να προκαλέσει συμπτώματα άσθματος. Παρ’ όλ’ αυτά, αν το άσθμα είναι υπό έλεγχο, μπορεί το παιδί να έχει εξίσου έντονη δραστηριότητα ανάλογη των παιδιών της ηλικίας τους που δεν έχουν άσθμα. Αυτός άλλωστε είναι και ο στόχος της θεραπείας. Ο κρύος αέρας, η σκόνη, τα έντονα αρώματα και ο καπνός καθώς και η επαφή με κάποιο γνωστό αλλεργιογόνο, συνήθως γύρεις ή τρίχωμα ζώων, είναι άλλοι εκλυτικοί παράγοντες.
Πώς γίνεται η διάγνωση του άσθματος;
Η διάγνωση του άσθματος είναι μία πρόκληση για τον γιατρό, ειδικά όσον αφορά στα μικρά παιδιά. Η διάγνωση τίθεται συνδυαστικά με το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, τα ευρήματα από την κλινική εξέταση του ασθενούς, τον έλεγχο για τυχόν συνύπαρξη αλλεργίας και τις δοκιμασίες αναπνευστικής λειτουργίας.
Ο έλεγχος για αλλεργίες
Είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνεται στη διερεύνηση ασθενούς με άσθμα. Συνήθως πρόκειται για αλλεργία σε γύρεις δέντρων/χόρτων ή στο τρίχωμα ζώων. Ο έλεγχος γίνεται είτε με δερματικές δοκιμασίες (Skin Prick Test), είτε με αιματολογικές εξετάσεις (RAST).
- Δοκιμασίες αναπνευστικής λειτουργίας
Με τη βοήθεια της φιλικής προς τα παιδιά τεχνολογίας μπορεί να γίνει αντικειμενική μέτρηση της αναπνευστικής λειτουργίας. Οι πιο συχνές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στα παιδιά με άσθμα είναι η σπιρομέτρηση, η παλμική Tαλαντωσιμετρία, η μέτρηση εκπνεόμενου Μονοξειδίου του αζώτου, και δοκιμασία βρογχικής πρόκλησης.
Ποια είναι η θεραπεία του άσθματος;
Η θεραπευτική αγωγή βασίζεται κυρίως σε δύο τύπους φαρμάκων και σε συνδυασμούς αυτών:
- Αυτά που στοχεύουν στη μείωση της φλεγμονής στους πνεύμονες (κορτιζονούχα εισπνεόμενα, αναταγωνιστές λευκοτριενίων, κά), που δεν έχουν άμεσο αποτέλεσμα αλλά χρειάζονται χρόνο για να δράσουν
- Αυτά που βοηθούν στην άμεση βελτίωση των συμπτωμάτων και ονομάζονται βρογχοδιασταλτικά, τα οποία χωρίζονται σε βραχείας ή μακράς δράσης
Με ποιο τρόπο χορηγείται η θεραπεία στα παιδιά;
Στα μικρά παιδια χρησιμοποιούνται συνήθως εισπνεόμενα φάρμακα που είναι σε μορφή σπρέι.
Παιδιά κάτω των 3 ετων χρειάζονται απαραίτητα αεροθάλαμο με μάσκα, ενώ θα πρέπει να εφαρμόζεται με ακρίβεια στο πρόσωπο έτσι ώστε να μην υπάρχουν διαρροές, ειδικά προς τα μάτια.
Παιδιά ηλικίας άνω των 3 τών μπορούν να εισπνεύσουν το φάρμακο χωρίς μάσκα αλλά με το ειδικό επιστόμιο που έχει ο αεροθάλαμος.
Ο ΑΕΡΟΘΑΛΑΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΩΣΤΗ ΛΗΨΗ ΤΩΝ ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΩΝ ΣΠΡΕΙ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΗΛΙΚΙΕΣ.
Μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιουν άλλα εισπνεόμενα που λαμβάνονται και από ενήλικες. Αυτά τα σκευάσματα απαιτούν πολύ καλή τεχνική και είναι προτιμότερο να καθυστερεί η χρήση τους μέχρι το παιδί να μπορεί να κάνει όντως σωστή χρήση αυτών.
Ποιος είναι ο στόχος της θεραπείας του άσθματος;
· Να μπορεί το παιδί να κάνει τις καθημερινές μου δραστηριότητες χωρίς πρόβλημα
· Να μη χρειάζεται βρογχοδιασταλικό πάνω από 2 φορές την εβδομάδα. (Το φάρμακο πριν την άσκηση δε μετράει)
· Να έχει ήρεμο ύπνο χωρίς συμπτώματα άσθματος/ βήχα κατά τη διάρκεια της νύχτας ή νωρίς το πρωί.
· Να μην έχει εξάρσεις που να με οδηγούν σε επείγουσες επισκέψεις
· Να μην έχει παρενέργειες από τα φάρμακα
Μόνο κατά την έντονη άσκηση, τις λοιμώξεις αναπνευστικού ή την τυχαία επαφή με κάποιο γνωστό για τον ασθενή αλλεργιογονο, είναι αποδεκτά τα ήπια συμπτώματα άσθματος.
Τι μπορώ να κάνω για να βοήθησω το παιδί μου να έχει το άσθμα του υπό έλεγχο;
Είναι πολύ σημαντικό να ακολουθείται η φαρμακευτική αγωγή με τη σωστή τεχνική και σύμφωνα με τις οδηγίες της γιατρού. Πέρα από αυτό είναι θα πρέπει να αποφεύγεται ο καπνός του τσιγάρου, καθώς είναι πολύ ερεθιστικός για τους πνεύμονες και ειδικά των ασθενών που έχουν άσθμα. Εξίσου σημαντική είναι η ενημέρωση του εφήβου ασθενούς για αποφυγή του καπνίσματος καθώς και τις συνέπειες που θα έχει αυτό στο άσθμα του.
Είναι θεμιτό να προωθείται η φυσική άσκηση, καθώς πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως τα παιδιά που γυμνάζονται εμφανίζουν λιγότερα συμπτώμτα άσθματος. Είναι απαραίτητο όμως να γίνεται η σωστή προετοιμασία, με σωστή προθέρμανση και λήψη βρογχοδιασταλτικων (αν αυτό χρειάζεται) πριν την άσκηση.
Σε περίπτωση που το σπίτι έχει υγρασία ή μούχλα, χρειάζεται να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις, ενώ αν υπάρχει αλλεργία σε τρίχωμα ζώων πρέπει να αποφεύγεται η επαφή με τα αντίστοιχα ζώα, ειδικά μέσα στην οικία.
Oι γονείς αλλά και τα παιδιά, εφόσον η ηλικία το επιτρέπει , θα πρέπει να είναι ενήμεροι για το άσθμα και την αντιμετώπισή του. Η σωστή ενημέρωση σε συνδυασμό με τη σωστή θεραπεία είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση του άσθματος και την καλή ποιότητα ζωής του ασθενούς με άσθμα.